Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması Nedir?
Evlilik birliğinin korunması ilkesi gereğince, eşlerin yapacağı bazı hukuki işlemlerin ancak diğer eşin rızasıyla geçerli olabileceğinin öngörüldüğü Türk Medeni Kanununun 199. maddesindeki amaç şudur: Ailenin ekonomik varlığının eşlerden biri tarafından tüketilmesinin önüne geçmek, evlilik birliğinin geleceğini garanti altına almak ve ailenin huzurunu korumak. İşte bu hususların tehlikeye düştüğü durumlarda hakim, diğer eşin talebi üzerine, belli malvarlığı değerleriyle ilgili olarak eşin tasarruf yetkisinin sınırlandırılmasına karar verebilecektir.
Öte yandan kanun koyucu hakime, bu kararın uygulanması açısından daha etkili sonuçlara ulaşmak amacıyla gerekli önlemleri alma yetkisi tanımıştır. Eğer kısıtlama eşin herhangi bir taşınmazı üzerindeki tasarruf yetkisine yönelik ise hakim bu durumun tapu kütüğüne şerhedilmesine de karar verebilecektir.
Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması Dava Süreci
Evlilik birliğinde, birliğin korunması amacıyla, eşlerden birinin istemi üzerine mahkemece gerekli önlemler alınabilir. Bu kapsamda bazı tasarrufların diğer eşin izniyle yapılabileceğine karar verilebilir. Eşin mahkemeden eşinin tasarruf yetkisinin sınırlandırılması kararı talep edebilmesi için ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan mali bir yükümlülüğün yerine getirilmesi gereği bulunmalıdır.
Mahkemece başvuru olumlu bulunursa gerekli önlemler alınacak, hâkimin belirleyeceği malvarlığı değerleri üzerindeki tasarruf işlemlerinin geçerliliği başvuruda bulunan eşin rızasına bağlanabilecektir. Bu malvarlığı değerleri eşlere ait taşınır, taşınmaz bütün mallar, sınırlı aynı haklar, kıymetli evrak, bankadaki para veya üçüncü kişilerdeki alacaklara ilişkin olabilir.
Yasa koyucu Medeni Kanunun 1. fıkrasında, ana önlem olarak tasarruf yetkisi sınırlamasını kabul ederken, maddenin diğer fıkralarında da bu önlemin hedeflenen etkiyi sağlayabilmesi amacıyla hakime gerekli önlemlerin alınması konusunda görev ve yetki vermiştir. Aynı maddenin ikinci fıkrasına göre, eşlerden birinin malvarlığı değerleri ile ilgili tasarruf yetkisinin sınırlanmasına karar veren hakim buna ek olarak gerekli önlemleri de almalıdır. Bu önlemlere örnek olarak eşin bankadaki hesabından diğer eşin rızası olmadan para çekemeyeceğine ilişkin kayıt düşülmesi, taşınır malların belli bir yere tevdi edilmesi gösterilebilir. Maddenin üçüncü fıkrasında ise taşınmazlarla ilgili olarak özel bir önlem türü öngörülmüştür. Buna göre, hak sahibi olan eşin taşınmazı üzerinde tasarruflarda bulunma yetkisi diğer eşin rızasına bağlandığında bu husus tapu kütüğüne şerh ettirilebilecektir. Taşınmazı üzerindeki tasarruf yetkisi kaldırılan eş hakkında alınan bu karar tapu dairesine bildirilecek, tapu kaydına şerh düşülmesi sağlanacaktır. Bu hüküm sadece taşınmazlara ilişkindir. Ayrıca buradaki şerh, Medeni Kanunun 1010. maddesi bağlamında bir tasarruf yetkisi sınırlaması şerhidir. Sınırlama hakimin kararı ile şerhten önce doğar. Taşınmaz üzerindeki tasarruf yetkisi kısıtlaması şerhten önce doğduğundan, şerhin işlevi kurucu değil açıklayıcıdır. Ayrıca şerhin, taşınmazın haczedilerek icra yoluyla satılmasını önleyici etkisi yoktur.
Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması Davasında Görevli Mahkeme Hangisidir?
Tasarruf yetkisinin kısıtlanması davasında görevli mahkeme, Aile Mahkemesidir.
Not: Tasarruf yetkisinin kısıtlanması ile ilgili tüm ayrıntılar, gerekçeleriyle somut olaya uygun olmak kaydıyla belirtilmelidir. Aşağıdaki dilekçede örnek bir senaryo görebilirsiniz. Kişisel bilgilerinize ve yaşadıklarınıza göre ilgili değişiklikleri yapınız. Ayrıca sürecin daha sağlıklı olması adına bir avukata da danışmanız işinizi fazlasıyla kolaylaştıracaktır.
Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması Dilekçe Örneği
...... NÖBETÇİ AİLE MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİNE
DAVACI: Ad Soyad (T.C. Kimlik No: ...)
ADRES :
DAVALI:
KONU : Tasarruf yetkisinin kısıtlanması istemimden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
1. Davalı eşim ...... ile .../.../.... tarihinden bu yana evliyiz ve müşterek .… çocuğumuzla birlikte aynı konutta yaşamaktayız.
2. Müşterek çocuklarımızdan ......, ... sınıf öğrencisidir ve ..... sınavlarına hazırlanmaktadır. Diğer çocuğumuz ...... ise .... yaşında olup tüm bakımını ben üstlenmiş durumdayım. Bu sebeple de herhangi bir işte çalışmıyorum/çalışamıyorum. Evin geçimini ve çocukların bakım giderleri eşimin maaşı ile karşılamaktayız.
3. Eşim ..... olarak çalışmaktadır. Eşim, ..... evin geçimi için gerekli olan parayı çoğunlukla başka yerlere harcamaktadır.
4. Eşim üzerine kayıtlı ..... adresindeki daire ile ..... arabayı da haciz ettirip satacağından endişe etmekteyim.
5. Ben tüm bu koşullar altında, çocuklarımın bakım ve masrafları için eşimin maaşına ihtiyaç duyarken, davalı eşimin bilinçsizce harcamaları ve tasarrufları bizi yoksulluğa düşürmekte ve çoğu zaman mutfak masraflarını dahi karşılayamaz duruma gelmekteyiz.
6. Yukarıda açıklanan nedenlerle; para harcama ve tasarrufta bulunma konusunda, ailenin ekonomik çıkarlarına aykırı davranan eşimin borçlularına ödemeyi tamamen bana yapmalarının emredilmesini (TMK m. 198) ve davalı eşimin mal varlığı üzerinde tasarruf yetkisinin sınırlanmasını (TMK m. 199) ..... taşınmaz ve ..... araç üzerine tedbir konulmasını isteme zorunluluğu doğmuştur.
HUKUKİ NEDENLER: 4721 S. K. M. 199, 6100 S. K. M. 381-388.
HUKUKİ DELİLLER: Nüfus kayıt örneği, tanık beyanı, araç ruhsatı, daire tapusu ve diğer deliller.
SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda açıklanan ve resen gözetilecek nedenlerle aile birliğimizin devamını teminen, başta çocuklarımın bakım masraflarının karşılanabilmesi ve evin geçiminin sağlanabilmesi adına; davalı eşimin borçluları olan ....... adresindeki ...... isimli kişilere/kurumlara ödemeyi tamamen bana yapmalarının emredilmesi ve davalı eşim üzerine kayıtlı ....... adresindeki daire ile ..... plakalı araç üzerine tedbir konulması hususunda karar verilmesini saygılarımla arz ederim. .../.../....
Ad Soyad
İmza
EKLER:
1. Eş ve çocuklara ait nüfus kayıt örneği
2. ..... ..... isimli tanık beyanı
3. Davalının üzerine kayıtlı bulunan araç ruhsatı
4. Davalının üzerine kayıtlı bulunan daire tapusu
5. Onaylı vekaletname örneği
Yararlanılan Kaynaklar:
- Şahinci, A. (2010). Eşlerin Tasarruf Yetkisinin Sınırlandırılması. 59(2): 309.