Borç Senedi belirli bir vadede ödenecek bir tutarın resmi belgesi ve taahhüdünü ifade eder bir belgedir. Hukuken borcu temsilen düzenlendiği için vadesi geçtiğinde ödenmemesi halinde yalnız başına da icra davasına konu olabilmektedir. Bu sebeple borç senetlerinin vadesinde ödenmesi zorunludur. Boş Borç Senedi Örneği yazımızın devamında mevcuttur.
Ayrıca borc senedi nasıl düzenlenir, senet nasıl yazılır , borç senetlerinin nasıl düzenleneceği konularına da yazımızda açıklık getiriyor olacağız.
Borç Senedi ne maksatla düzenlenir?
Borç senedi kırtasiyeden alınan boş senetin doldurulması , bilgisayardan veya daktilo ile senet üzerinde yazılan bilgilerin yazılması veya elyazısı ile düzenlenebilir, hukuken bir şart yoktur.
Borç senedi adından da anlaşılabileceği gibi bir borcu temsil eder bir belgedir. Genel olarak güvence olarak da senet imzalatılması hayatın bir gerçeğidir, örneğin bir kişi bir işi tamamlamak üzere vaadi karşılığında bir ücret tahsil eder ve ödemeyi yapan kişi bu işin tamamlanmaması veya usulünce bitirilmemesi karşısında güvence olarak da senet imzalanmasını isteyebilir.
Bu tip durumlarda her iki taraf için de riskler bulunmaktadır bu konulara senetlerin hukuki değerlendirilmesi başlığında yer vereceğiz.
Kısaca tekrar izah etmek gerekirse borç senedi bir tarafın diğer tarafa belirli bir tarihte ödeme yapacağı ödeme sözünün belgelenmesi anlamı taşımaktadır. İki kişi arasında düzenlenmekedir , yani borcun bir borçlusu birde alacaklısı vardır.
Borçlu senedin vadesinde senet tutarındaki ödemeyi bir bildirim veya ihtara gerek olmaksızın ödeme yapacağını bu belge ile taahhüt etmektedir.
Borç Senedi ne zaman düzenlenir ?
Borç senedi borcun oluştuğu zaman veya borcun ödeneceği zamandan önce her zaman düzenlenebilir, kanunen düzenlenmiş bir senet düzenleme tarihi yoktur. Oluşan borcun sebebi ve yapılan işin doğasına göre alacaklının talebi ile dilenilen zamanda düzenlenir.
Burada tek önemli gerekçe borcu doğuran gerçek bir maddi konu olmasıdır, yani maddi bir dayanağı olmayan bir borç senedi hukuken çekişmeye sebep olabilmektedir.
Borç Senedi düzenlenirken iki tarafın dikkat etmesi gereken konular nelerdir ?
Borç senedi resmi bir belgedir borçlu için bağlayıcıdır ve alacaklı kişi vade tarihinden bir gün sonra icra dairesine müracat ederek icra davası açabilir ve ödenmemesi halinde tüm icra mevzuatı hükümleri uygulanabilir bir gerçek borçtur.
Borç senedine yapılacak itirazlar için 7 gün süre vardır fakat itirazların gerçek gerekçeler sunularak yapılması esastır, benim borcum yok , borcumu zaten ödedim , bu senet benim değil gibi ispatı mümkün olmayan gerekçeler ile icra işlemi sadece bir duruşma kadar ertelenebilir, bu duruşmada ispat edilmeyen gerekçeler aleyhinize sonuç vermesine sebep olabilir. Alacaklı tarafın dava ve avulatlık masraflarını da üstlenmeniz neticesi doğurabilir.
Bu sebep ile icraya konu olan senetlere itirazlar gerçek ve belgelenebilir gerekçeler ile yapılabilir, sadece zaman kazanmak adına itiraz etmek olumlu neticeler vermez. Ödeme güçlüğü varsa icra davasında bir ödeme yapılandırması talep ederek alacaklı tarafla uzlaşmak en makul çözümdür, gerçek dışı iddaalar ile ödemeden kaçınmak anlamlı bir sonuç doğurmaz ve borçlunun aleyhine olur.
Borç senedi gerçek bir borcu ifade etmelidir, yani arkasında maddi bir borç alacak ilişkisi olmayan senetler hukuki süreç başladıktan sonra borcun ve alacağın ispatını gerektirir noktaya genellikle gelebilir. Borçlu taraf ödediğini ispat etmek durumunda kalabileceği gibi alacaklı tarafında borcun sebebini ispatlama zorunluluğu olabilir.
Bu gibi sebeplerden iki tarafı da korumak adına borç senetlerini düzenlerken daima iki tarafı da bağlayan ve bu borcun sebebini tanımlayan bir sözleşmenin yapılması en sağlıklı yoldur. Yani vadeli olarak otomobil satılması durumunda araç tutarının bir kısmı senet yapılarak ödeniyorsa bir satış sözleşmesi imzalanarak aracı satış değerini ve düzenlenen ödeme planını ve düzenlenen senetleri tanımlayan bir sözleşme düzenlenmesi borçlu ve alacaklı için makul ve hukukidir. Olası çekişme durumlarında iki taraf için ispat ve gerekçe belgesi olarak mahkemeye sunulabilmektedir.
Belirttiğimiz gibi senet borçlunun elyazısı ile yazması daha sağlıklıdır, en makulü bilgisayar çıktısı olarak sunulan sayfanın alt kısmına elle yazımının talep edilmesidir.
Borç senedi imzalanmadan önce ve sonra dikkatlice okunmalıdır, tarih ve tutarlar iki defa kontrol edilmelidir.
Senet yalnızca 1 adet düzenlenmelidir, 2 kopya düzenlenmesi usulde yoktur. Senet alacaklıda kalacağı için asıl kopyadan bir fotokopi çekilerek borçluya teslim edilmelidir. Fotokopi üzerine alacaklı …….. tarihinde düzenlenen alacak senenimin fotokopisidir yazarak imzalarsa mahkemeye sunulabilir.
Senede konu olan borcu sebebini gösterir resmi belge iki tarafta da bulunmalıdır.
Senet ödemesi yapıldığında alacaklının borçluya senedi teslim etme yükümlülüğü vardır, bunu yapmak durumundadır, borçlu senedini teslim almadan kesinlikle nakit ödeme yapmamalıdır.
Senet tutarı banka yolu ile ödeniyorsa açıklama kısmına …….. tarihli borç senedimin ödemesidir. gibi açık bir ifade ile senet karşılığında ödeme yaptığını yazmalıdır. Fakat alacaklı kişi banka yolu ile ödense dahi senet elindeyse icra işlemi yapabilir, itiraz ile dekont sunulduğunda bu dekont başka borcunun ödemesidir iddaası sunulmaması için bu açıklama kesinlikle zaruridir.
Senet ödeme yapıldığında borçlu geri aldığında senedi kendisindeki fotokopi ile karşılaştırmalıdır ve aynı senet olduğundan emin olduğunda imza kısmındaki imzalarını kesip çıkarmalıdır. Senet üstüne çizgi çekilerek ödenmiştir yazmalı ve muhafaza etmelidir. Bunun sebebi senede konu olan borcu oluşturan diğer belgeler örneğin sözleşme ile bir hukuki çekişme sözkonusu olduğunda sözleşmeye dair borcu nakten ödediğinin ispatında ödenmiş senet hukuken bir belgedir.
Senet ödendiğinde senedin geri alınması bir resmi belge ortaya çıkarmamaktadır. İki kişi arasındaki güvence belgesinin iadesidir, bir muhasebe resmi evrakı değildir. Borç ödemesi yapıldığında nakit ödenmişse kesinlikle bir tahsilat makbuzu veya borcun ödenmiş olduğuna dair yazı alınmalıdır. Senedin geri alınması borcun ödenmiş olduğunu dolaylı olarak ispat eder fakat resmi tahsilat makbuzu veya borcun ödendiğine dair yazı alınması son derece sağlıklıdır.
Senet protestosu mevzuata göre vade tarihini takip eden 2. iş günüdür, yani vade tarihinde aslında protesto yapılmamaktadır fakat günümüzde vade günü de protesto edilebilmektedir. Bu sebeple vade günü kesinlikle ödenmesi yerinde olur. Senet Protestoları Merkez Bankası Kayıtlarına gönderilmektedir ve protesto edilmiş senet kredi sicilini son derece olumsuz etkilemektedir.
Borç Senedi Nasıl Düzenlenir ?
Yukarıda belirttiğimiz gibi borç senedi kırtasiyeden hazır senet olarak temin edilebilir , yazıcı çıktısı olarak hazırlanabilir veya elle de yazılabilir, hepsi hukuken geçerlidir.
Elle yazılıyorsa senedin borçlunun borçu kişinin el yazısı ile yazılması daha sağlıklı olmaktadır, ayrıca borç senedinin imzalanması anına her iki taraf ile ticari hukuki ve ailevi ikişkisi bulunmayan 3. bir kişinin ortamda bulunması olası bir çekişme durumunda şahitlik ehliyeti anlamında yerinde olabilir.
Borç senetlerinin mavi renk tükenmez yada kalıcı dolmakalem yada pilot kalem ile düzenlenmesi gerekmektedir. Kurşun kalem , siyah kalem veya bulaşabilen silinebilen kurumayan türde kalemler kullanılmamalıdır. Yazılacak tüm yazılar okunaklı bir elyazısı ile net biçimde yazılmalıdır.
Senet üzerinde yazım hatası olursa hata üzeri tek bir çizgi ile çizilip doğru bilgi yazılabilir fakat bu çok tercih edilmemelidir, yapılan değişiklik aynı kalemle borçlu tarafından yapılmalıdır ve hemen o noktaya borçlu bir imza atmalıdır. Rakamlarda değişiklik yapılması sağlıklı değildir, senet imha edilip tekrar yazılmalıdır.
Borç senetleri parçalı ödeme yapılacaksa her bir ödeme vadesi için ayrı ayrı senetler olarak yazılmalıdır, toplam 1 tane senet yazılması sonradan sorunlara yol açabilmektedir. Örneğin 10000 TL borcu ayda 1000 tl olarak ödeyecek olan borçlu ödeme vadelerine göre düzenlenmiş 10 tane ayrı 1000 TL senet olarak düzenlemeyi tercih etmelidir. Fakat burada bir senedin ödenmemesi diğer senetlerin de sıralı olarak hemen icra edilmesine sebep olabilmektedir , bu sebeple sıralı senetlerin vadesi aksatılmadan ödenmesi zaruridir.
Borç senetleri alacaklının güvencesi için alacaklıda muhafaza edildiği için senet üzerine herhangi birşey yazılması değiştirilmesi eklenmesi veya silinmesi kesinlikle hukuki değildir, senedi hükümsüz kılar.
Boş senet imzalatıp üzerinin sonradan doldurulması hukuken problemli bir usuldür, borçlu senedin zor durumuna şart koşularak imzalatıldığını borcun olmadığını yada farklı olduğunu , vade tarihinin sonradan yazıldığını vb iddaalarda bulunabilir ve bu tip senetler bilirkişi incelemesi ve ispat gerektirebildiği için hukuken sorunlu işler yaratabilmektedir. Bu sebeple boş senet imzalanması borçlu ve alacaklı için sancılı işlerdir, hukuken de problemlidir. Boş senet konu oluyorsa o duruma her iki taraf da yanaşmamalıdır.
Borç senetlerinde günümüz hukuğunda pul zorunluluğu yoktur, eski dönemlerde pul üzerine ve dışına çıkacak şekilde çift imza gerekliliği uygulamadaydı fakat günümüzde kırtasiye borç senedi alınması pul yapıştırılıp imza atılması zorunluluğu yoktur. Ayrıca borçlunun tek imza atması da yeterlidir fakat genel gelenek ve alıcının kasıtlı yanlış imza atılmasını önlemek adına çift bazen üç imza talebi olabilmektedir. Borçlu açısından 1 2 yada 3 imza atmanın herhangi hukuki ek bir sorumluluğu yoktur. Genel gelenek çift imza atılmasıdır normaldir atılabilir bir sakıncası yoktur. Borçlunun en az bir imza atması zaruridir.
Tüzel kişilik adına düzenlenen senetlerde kaşe üzerine yetkilinin imza atması zorunludur, ilgili tarihte geçerliliği kontrol edilmiş imza sirküleri fotokopisi senet beraberinde muhafaza edilmelidir. Ayrıca kaşe üzerine imza atan kişinin boş bir yere isim soyisim yazıp imza atması da talep edilebilmektedir. Bu durum hukuken şahsi aval yani şahsi sorumluluk yaratabilir şeklinde de yorumlanabilmektedir. Bu konuyu yoruma bırakmamak adına tüzel kişiliklere düzenlenen senetlerde şahsi kefalet talep edildiğinde kefil kısmına şirket sahibinin şahsi kefaleti yazılabilir.
Boş Senet üzerinde yer alan yazılması gereken alanlar nelerdir ?
Boş bir kırtasiye senedinin sol üst taraftan başlanarak doldurulduğu varsayımı ile sıralı olarak yazılmıştır, başlıklar doldurulacak bilgi alanını ifade etmektedir.
- Ödeme Günü borcun net olarak ödeneceği son tarihi ifade etmektedir, borçlu bu tarihten önce dilerse borcunu ödeyebilir, alacaklı bu tarihten önce ödenmesini talep edemez, bu tarihten önce senet icraya konu edilemez.
- Türk Lirası : Buraya Türk Lirası Cinsi borç tutarı yazılmalıdır, kuruş yazılmamalıdır, binler nokta ile ayrılmalıdır, yanına TL yazılmasına gerek yoktur. Tutarın değiştirilememesi için önü ve arkasına ## işaretleri veya çift çizgi çekilebilir. Yazıların önü arkası ve arasında boşluk olmamalıdır. Rakamlar bir defada okunaklı ve büyük biçimde yazılmalıdır.
- Kuruş : Türk Lirasından artan kuruş kısmı buraya sadece rakam olarak yazılmalıdır yani 100,75 liralık senette Türk Lirası kısmında 100 , Kuruş kısmında 75 ifadesi yer almaktadır.
- NO : Numara kısmı senede konu borç ile ilgili düzenlenen senetler arasındaki senetlerin sıra numarasını ifade etmektedir, hukuken vade tarihleri anlamlıdır yani senet numaraları ile vade tarihleri örtüşmüyorsa hukuken vade tarihi senet sırasını belirlemektedir. Burada numara sayısal olarak 1 den başlayarak son senet numarasına kadar devam eder. Senet numarasını 1 / 10 gibi toplam senedin kaçıncı sıra senedi olduğu biçiminde yazılmasında mahsur yoktur. Burada alacaklı kişi kendine göre bir senet numarası vermemelidir, alacaklı senetleri takip için numara veriyorsa Senet Takip No : gibi bir ek bilgi yazarak takip edebilir, bu bilgiyi borçlu imzalamadan evel yazması gereklidir.
- Vade : vade bilgisi ödeme gününün taahhüt metni içerisinde elle yazılmasını gerektirmektedir, Ödeme Günü 01.02.2021 şeklinde sayı ifadesi olarak yazıldığı için buraya tarih 1 şubat 2021 gibi yazı ile yazılması sağlıklı olur.
- Alacaklı : Sayın ifadesi alacaklı kişi yada kurumu temsil etmektedir, buraya alacaklı kişinin tam adını yada kurumun ünvanı yazılmalıdır.
- Borç Alacak Mikarı : buraya borç miktarı yazı ile yazılmalıdır. Örneğin 10000 TL borç içi buraya ####ON#BİN#### yada ===ON=BİN=== borşlukların çizgi vb karakterler ile doldurulduğu yani yazı eklenmesi mümkün olmayan bir bilgi yazılmalıdır. Burada yazı ile yazılan ifade döviz senetlerinde para birimi ile tamamlanmalıdır. Örneğin ###BEŞ#YÜZ#AMERİKAN#DOLARI### gibi.
- Borcun Sebebi : Burada bu borç alacak ilişkisinin neye dayanak olduğu yazılmalıdır. Genel olarak bir ticaret yapıldıysa yani bir bedel karşılığı bir mal alındı ve borcun tamamı yada bir kısmı senet ile ödenecekse buraya “malen” yazılmalıdır. Borç bir sebep ile verilen nakit bir tutarı temsil ediyorsa buraya “nakten” yazılmalıdır.
- Mahkeme : Bu senet ile ilgili bir anlaşmazlık çıktığında yetkili mahkemenin hangi şehir mahkemesi olduğu yazılmalıdır.
- Borçlu : Borçlu olan kişinin adı yazılır, müşterek borçlular varsa her birinin adı ayrı ayrı yazılır , tc noları ve ikamet adresleri yazılır.
- Düzenlendiği Tarih: Senedin imzalandığı tarihi ifade etmektedir.
- Borçlunun İmzası : Borçunun borcunu beyan ve ödemeyi tahhüüt etmesi buraya atacağı imza ile tescil edilmektedir. İmzasız senet geçersizdir.
- Kefil : Senet borcunu borçu ile tam ve aynı sorumluluk ile ödemeyi taahhüt ettiğini beyan etmekte olan kefilin kişisel bilgileri ve imzası aynı şekilde senet üzerine alınmaktadır.
- Senet Takip Özet Bilgisi : Kırtasiye senetlerinin sol kısmında senet borçlusu tarihi tutuarını içeren özet bir bilgidir, dosyalar içerisinde bulmayı kolaylaştırmaktan başka bir maksadı yoktur, hukuken şart da değildir.
- Senet Konusu : bu kırtasiye senetlerinde tahhüt metni ile özet arasındaki dikey kısımdır, buraya borcun sebebi bir cümle ile yazılabilir. Günümüzde de borcun sebebi yazılması makul olmaktadır. Örneğin 34……999 plakalı araç satışı ile ilgili borç senedidir, ……………… tarihli iş sözleşmesi borcuna karşılık düzenlenen senettir gibi bir izah makul olur.
Boş Borç Senedi Örneği
BORÇ SENEDİ
ÖDEME GÜNÜ TÜRK LİRASI KURUŞ NO
İş bu emre Muharrer senedim Mukabilinde ................TARİHİ YAZINIZ 1 ARALIK 2022 ....................................... Tarihinde Sayın .....................ALACAKLI ADI SOYADI YAZINIZ ..................................... veyahut emruhavalesine Yukarıda yazılı yalnız ......................YAZI İLE BORÇ TUTARINI YAZINIZ #BİN# ................. Türk Lirası ................YAZI İLE KURUŞ KALAN BORÇ TUTARINI YAZINIZ #SIFIR#........................... Kuruş ödeyeceğimi Bedeli ...................NAKTEN / MALEN .............. Ahzolunmuştur. İş bu bono vadesinde ödenmediği takdirde müteakip bonolarında müacceliyet kesbedeceğini, İhtilaf vukuunda ...............İSTANBUL..................... mahkemelerinin selahiyetini şimdiden kabul eylerim.
BORÇLU :
İsim / Ünvan : BORÇLUNUN ADI SOYADI VEYA ÜNVANI
Adres : BORÇUNUN İKAMET ADRESİ VEYA KURULUŞ ADRESİ
TC No : BORÇLUNUN TCNO
Vergi No : BORÇLUNUN VERGİ NO KURUM İSE
KEFİL :
İsim / Ünvan : KEFİLİN ADI SOYADI VEYA ÜNVANI
Adres : KEFİLİN İKAMET ADRESİ VEYA KURULUŞ ADRESİ
TC No : KEFİLİN TCNO
Vergi No : KEFİLİN VERGİ NO KURUM İSE
DÜZENLENME TARİHİ : ........................SENEDİN İMZALANMA TARİHİ........................
BORÇLU : BORÇLU : KEFİL : KEFİL :
İSİM SOYİSİM : İSİM SOYİSİM : İSİM SOYİSİM : İSİM SOYİSİM :
İMZA İMZA İMZA İMZA